Tekstgeleding Decoratie Initialen Rubricatie Opdrachten

Rubricatie
Rubricatie is de meest eenvoudige vorm van verluchting van een handschrift. Het woord ‘rubricatie’ is afgeleid van het Latijnse woord ‘rubrum’, wat ‘rode inkt’ betekent. Hoofdstuktitels (ook wel kapittelopschriften genoemd) of de eerste regels van een tekst (dat noemen we het 'incipit'), paragraaftekens en de eerste letter van een hoofdstuk of alinea werden vaak uitgevoerd in rode inkt. 

Afb. 13: Gerubriceerde titel

Op afb. 13 zie je een gerubriceerde titel, van meer dan 9 regels lang! Ook komt voor dat de eerste letter van een versregel is doorgehaald met rode inkt. Dat noemen we ophogen (afb. 14). De kopiist deed de rubricatie vaak zelf, maar soms werd het rubriceren gedaan door een rubricator.

Afb. 14: Opgehoogde letters aan het begin van elke versregel

De kopiist schilderde, zoals gezegd, de initialen niet zelf. Wel zorgde hij ervoor dat de verluchter de juiste letter zou schilderen. Dat deed hij door in het open vakje waar de initiaal moest komen, heel klein de letter op te schrijven. 

Deze letter wordt de representant genoemd. Het was de bedoeling dat de initiaal over die representant heen zou komen. Toch is de representant soms nog te zien: als je goed kijkt zie je in afb. 15 heel klein in de rode ‘S’ een zwart streepje staan. Dat was een kleine stok-s, zodat de rubricator wist dat er een ‘s’ moest komen.
Afb. 15: Een zichtbare representant

Tekstgeleding Decoratie Initialen Rubricatie Opdrachten