Rubricatie
Rubricatie is de meest eenvoudige vorm van verluchting van een
handschrift. Het woord ‘rubricatie’ is afgeleid van het Latijnse woord
‘rubrum’, wat ‘rode inkt’ betekent. Hoofdstuktitels (ook
wel kapittelopschriften genoemd) of de eerste regels van een tekst
(dat noemen we het 'incipit'), paragraaftekens en de eerste letter van
een hoofdstuk of alinea werden vaak uitgevoerd in rode inkt.
 |
Afb. 13: Gerubriceerde titel |
Op
afb. 13 zie je een gerubriceerde titel, van meer dan 9 regels lang! Ook
komt voor dat de eerste letter van een versregel is doorgehaald met
rode inkt. Dat noemen we ophogen (afb. 14). De kopiist deed de rubricatie vaak zelf, maar soms werd het rubriceren gedaan door een
rubricator.
 |
Afb. 14: Opgehoogde letters aan het begin van elke versregel |
De kopiist schilderde, zoals gezegd, de initialen niet zelf. Wel zorgde
hij ervoor dat de verluchter de juiste letter zou schilderen. Dat deed
hij door in het open vakje waar de initiaal moest komen, heel klein de
letter op te schrijven.
 |
Deze letter wordt de representant
genoemd. Het was de bedoeling dat de initiaal over die representant heen zou
komen. Toch is de representant soms nog te zien: als je goed kijkt zie je in
afb. 15 heel klein in de rode ‘S’ een zwart streepje staan. Dat was een kleine
stok-s, zodat de rubricator wist dat er een ‘s’ moest komen. |
Afb. 15: Een zichtbare representant |
|